بازگشت
امريكا به مرز هاي روسيه نزديك مي شود
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

سرانجام پس از يك سال و اندي تلاش هاي ديپلماتيك ومطالعات فني اكنون گام هاي مقدماتي براي استقرار موشك هاي سپردفاعي امريكا در اروپاي شرقي آماده شده است و مخالفت هاي روسيه دربرابراين طرح هيچ تغييري در عزم امريكا به وجود نياورده است. دو روز پيش کاندولیزا رایس وزير خارجه امريكا و کارل شوارتزنبرگ وزیر امور خارجه جمهوری چک توافقنامه مقدماتی استقرار رادار آمریکایی دفاع ضد موشکی در خاک این کشور را امضا کردند و اين اولين گام عملي در راستاي استقرار موشك هاي سپردفاعي هوايي و رادار پيشرفته هوايي است كه درآينده در دوكشور چك و پولند استقرار خواد يافت.

البته زمينه سازي اين طرح فراز و فرود هاي متفاوتي را در طول يك سال و اندي طي كرده است و هنوز هم امريكا نتوانسته است موافقت دوكشور ياد شده را براي استقرار موشك هاي سپردفاعي اش به طور كامل جلب كند وهنوزهم چانه زني هاي ديپلماتيك ادامه دارد. يكي از كشورهايي كه هنوزهم امريكا نتوانسته است به توافق كامل بااين كشور دست يابد كشور پولند است. پولند در اصل استقرار موشك هاي سپردفاعي امريكا در خاك خود موافق است اما خواهان امتيازات بيشتر از امريكا درقبال اين همكاري است. پولند انتظار دارد تا امريكا تجهيزات نظامي ارتش پولند را نوكند و نياز ارتش پولند را از نظر تسليحاتي و فني برآورده سازد و تحول عظيمي براي ارتش اين كشور ايجاد نمايد. اما امريكا تلاش دارد تا با امتيازات اندكي كه به اين كشور مي دهد، موشك هاي دفاعي اش را در خاك اين كشور مستقر سازد. تاكنون چند دور مذاكران ميان امريكا و پولند صورت گرفته است، اما پولند بركسب امتيازات خود اصرار ورزيده است و اين مذاكرات حتي تا مرز شكست را هم پيش رفته است. اما در مقابل امريكا سعي كرده است پولند را در برابر يك عمل انجام شده قرار دهد. امريكا توافق نامه مقدماتي استقرار تجهيزات راداد را با جمهوري چك به امضا رساند و درپي اين توافق نامه زمينه توافق با پولند نيز هموار تر خواهد شد، زيرا از يك سو پولند در برابر يك عمل انجام شده قرار گرفته است و از سوي ديگر اكنون روشن شده است كه امريكا مصمم به ايجاد طرح سپردفاعي موشكي است و حاضر است امتيازات لازم را به پولند بدهد و زمينه استقراراين موشك ها را در خاك اين كشور فراهم سازد.

به همين دليل روسيه يك بارديگر مخالفت صريح خود را دربرابر اين تلاش ها ابراز داشته است و امريكا را تهديد به مسابقه تسليحاتي كرده است. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه ای اعلام کرد،  اگر سپر ضد موشکی آمریکا در نزدیکی مرزهای این کشور مستقر شود؛ ما مجبور خواهیم شد واکنش نشان دهیم که این واکنش البته نه به شیوه ای دیپلماتیک ، بلکه، استفاده از منابع نظامی خواهد بود. هم چنين در این بیانیه آمده است كه استقرار تجهیزات راهبردی آمریکا در مرزهای روسیه می تواند پتانسیل بازدارندگی روسیه را تضعیف کرده و این امر سبب خواهد شد تا روسیه نیز در قبال آن و برای مقابله با این تهدیدهای امنیتی، تدابیری متعادل اتخاذ کند.

البته روسيه در اصل طرح سپر دفاع موشكي كه از سوي امريكا در سال 2001 اعلام گرديد، مخالف بود و اين مخالفت زماني به اوج خود رسيد كه امريكا در سال2007 جمهوري چك و پولند را براي استقرار اين كونه موشك ها انتخاب كردند. پوتين رئيس جمهور سابق روسيه نيز در واكنش به طرح اوليه استقرار چنين موشك هاي امريكايي به اين دوكشور گفته بود كه استقرار سیستم موشكي آمريكا در كشورهاي اروپايي، اين قاره را به انبار باروت تبديل مي‌كند. بوش رئيس جمهور امريكا براي آنكه مخالفت روسيه را دربرابر اين طرح كاهش دهد پوتين رابه امريكا دعوت كرد و بوش او را درتفريح گاه خصوصي اش دعوت كرد. اما هيچ يك ازاين تلاش ها از مخالفت روسيه نكاست و رقابت ميان دوكشور برسر اين موضوع همچنان بالا گرفت.

براستي سپر دفاع موشكي امريكا چيست كه اين گونه مخالفت روسيه را بدنبال داشته است؟ امريكا در سال 2001 اعلام كرد قرار است يک سپر دفاعی بر فراز آمريکا ايجاد شود. کار اين سپر دفاعی رديابی و در صورت ضرورت نابودی موشکهای باليستيکی است که ممکن است از سوی برخی از کشورها امنيت آمريکا را تهديد کند. طراحان سيستم دفاع موشکي بر اين باورند که که اين سيستم قادر به نابود کردن موشکهای پرتاب شده بسوی آمريکا است بدون آنکه قطعات بازمانده از موشک و يا موشکهای نابود شده خطری برای کشور ايجاد کند. براساس برنامه پيشنهادی جديد آقای بوش، آمريکا اميدوار است تا با بکارگيری از رادار و ديگر تسهيلات ارتباطی ماهوا ره ای و پايگاههای زمينی که برخی از آنها در بريتانيا و گرين لند مستقر خواهند شد،يک سيستم هشدار دهنده اوليه را برای حفاظت از خود را بوجود بياورد. برخی از تحليِلگران نظامی اين برنامه دفاع موشکی را بخاطربرخی از تشابهاتش با برنامه استراتژيک دفاعی آمريکا به نام مستعار«جنگ ستارگان» که در زمان رياست جمهوری رونالد ريگان پيشنهاد شده بود «فرزند جنگ ستارگان » ناميده اند. در زمان رونالد ريگان پيشنهاد شده بود که سلاحهای دفاعی در فضا بکار گرفته شود و يک سيستم عظيم دفاعی مستقر درزمين آن راپشتيبانی کند. اما سيستم دفاعی جديد ارائه شده از سوی امريكا از تعداد بمراتب کمتری سلاح مستقر در مراکز زمينی استفاده ميکند. البته در اين طرح از فنآوريهای جديد نيز استفاده ميشود.

اين طرح درهمان آغاز نيز با مخالفت ها گسترده مواجه شد و حتي اتحاديه اروپا نيز در ابتدا با ان مخالفت كرد،اما رشد روز افزون تروريسم در جهان وحمله تروريستي به مركز تجارت جهاني نيويورك سبب شده كه طرح موشكي امريكا را براي مدتي تحت تاثير خود قرار بدهد و اتحاديه اروپا را به سوي امريكا نزديك تر گرداند. پس از چند سال طرح سپر دفاع موشكي امريكا منطقه ويسعتري را در برگرفت و امريكا با استفاده از فروپاشي شوروي سابق و گسترش ناتو به سوي شرق اروپا تصميم گرفت كه مراكز دفاعي مشكي زميني خود را به سوي شرق اروپا گسترش بدهد. قرارطرح اوليه آمريكا اين كشور مي خواهد 10فروند موشك رهياب درپولند و يك سيستم رادار در جمهوري چك مستقر كند. تا دايره دفاع ملي امريكا بيشتر تكميل گردد. اكنون اين طرح با مخالفت شديد روسيه مواجه شده است طوري كه برخي از كار شناسان بدين باورند كه اين طرح ممكن است جنگ سرد ديگري را ميان روسيه و امريكا در جهان به وجود آورد.

روسيه به شدت از دوكشور پولند و چك انتقاد كرده است و تهديد نموده است كه در صورت تحقق استقرار موشك هاي امريكا در پولند، روسيه نيز در يكي از مناطق همجوار پولند موشك‌هاي بالستيك ميان برد مستقر خواهد كرد. اما اين دوكشور علي رغم اين تهديد ها به هدف كسب امتياز بيشتر از امريكا تهديد هاي روسيه را ناديده گرفته و به همكاري خود با امريكا ادامه داده است.

روسيه  سال گذشته در پي اعلام تصميم امريكا براي استقرار موشك هاي سپر دفاعي امريكا دراين دو كشوراعلام كرد كه جنگ سرد بار ديگر ميان امريكا و روسيه آغاز شده است، اما امريكايي هاآن را قبول ندارد، خانم كاندوليزا رايس وزير خارجه امريكا سال گذشته در سفرش به روسيه شروع جنگ سرد را رد كرد و گفت: اکنون زمان مطلوبی در روابط دوکشور نیست ولی درعین حال هیچ چیز فاجعه آمیزی نیز اتفاق نیفتاده است. اما برخلاف گفته هاي رايس اگر تلاش هاي نظامي به همين منوال ادامه پيدا كند و روسيه نيز دربرابرآن به واكنش و رقابت نظامي دست بزند و به عبارت ديگر هيچ يك از طرف هاي درگيري از مواضع خود پايين نيايند، بايد پذيرفت كه جنگ سرد آغاز خواهد شد و رقابت هاي دو ابرقدرت جهاني بار ديگر جهان را به دوقطب رقيب مبدل خواهد ساخت، هرچند كه برخي از كارشناسان بدين باورند كه روسيه هنوز هم تا اندازه قوي نيست كه بتواند جنگ سرد را با امريكا به پيش ببرد و از اقمار خود در جهان حمايت نمايد. اما اين نكته را نبايد فراموش كرد در رقابت هاي جنگ سرد رقابت هاي تسليحاتي و نمايش قدرت اسلحه و فنآوري هاي جنگي حرف اول را مي زند و روسيه اكنون قادر است در برابر امريكا دست به چنين رقابتي بزند.

به هرحال بايد ديد كه روسيه تا اندازه قادراست تهديد هاي خود را دربرابر اقدامات عملي استقرار سپر دفاعيامريكا در خاك پولند و چك عملي مي سازد.


July 13th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
مسایل بین المللی